Ο καρκίνος του νεφρού ή νεφροκυτταρικό καρκίνωμα είναι η τρίτη συχνότερη κακοήθεια του ουροποιητικού συστήματος. Παρουσιάζει δύο έως τρεις φορές αυξημένη συχνότητα στους άντρες και η συχνότητα του είναι υψηλότερη στις αστικές περιοχές, παρότι δε σχετίζεται με το κοινωνικό-οικονομικό επίπεδο. Δεν έχουν παρατηρηθεί διαφορές ανάμεσα στις φυλές, αλλά υπάρχουν διαφορές από χώρα σε χώρα με μεγαλύτερη συχνότητα στις Σκανδιναβικές χώρες, μέτρια στην Ευρώπη και την Β. Αμερική, μικρότερη στην Ισπανία και Ν Αμερική και ακόμη χαμηλότερη στην Ινδία Ιαπωνία και Αφρική. Η έκτη με έβδομη δεκαετία της ζωής αποτελούν τη συχνότερη περίοδο εμφάνισης του, έχει όμως αναφερθεί ακόμη και σε εφήβους.
Υπάρχουν 2 νεφροί δεξιά και αριστερά της σπονδυλικής στήλης στο ύψος της οσφυϊκής μοίρας. Τα νεφρικά σωληνάρια που υπάρχουν στους νεφρούς φιλτράρουν το αίμα και το καθαρίζουν, απομακρύνοντας άχρηστες ουσίες μέσω των ούρων. Τα ούρα περνούν από τον κάθε νεφρό στην ουροδόχο κύστη μέσω ενός μακρύ σωλήνα που ονομάζεται ουρητήρας. Η ουροδόχος κύστη αποθηκεύει τα ούρα μέχρι να αποβληθούν από το σώμα.
Ο καρκίνος που ξεκινά από τους ουρητήρες και την νεφρική πύελο ( τμήμα του νεφρού που συλλέγει τα ούρα και τα οδηγεί στους ουρητήρες) είναι διαφορετικός από τον καρκίνου του νεφρού (καρκίνος αποχετευτικής μοίρας).
Οι παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο του νεφρού περιλαμβάνουν:
- Η ηλικία. Με την πάροδο της ηλικίας αυξάνεται ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου του νεφρού.
- Το κάπνισμα. Οι καπνιστές διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν καρκίνο του νεφρού συγκριτικά με τους μη καπνιστές. Ο κίνδυνος αυτός αυξάνει ανάλογα με τον αριθμό των τσιγάρων και το χρονικό διάστημα όπου καπνίζει κάποιος.
- Παχυσαρκία. Οι παχύσαρκοι κινδυνεύουν περισσότερο να αναπτύξουν καρκίνο του νεφρού, από τους νορμοβαρείς.
- Διατροφή. Η υπερβολική κατανάλωση κόκκινου κρέατος, ζωικού λίπους και τηγανητών αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο του νεφρού. Από την άλλη πλευρά, η συχνή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών έχει προστατευτική δράση.
- Η υπέρταση. Η μη ελεγχόμενη υπέρταση έχει συσχετιστεί σε αρκετές μελέτες με την εμφάνιση καρκίνου του νεφρού.
- Θεραπεία χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας. Ασθενείς που υποβάλλονται σε αιμοδιύλιση, για μακρό χρονικό διάστημα, έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του νεφρού.
- Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του νεφρού. Τα άτομα που έχουν ένα μέλος της οικογένειας με καρκίνο του νεφρού αντιμετωπίζουν ελαφρά αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου.
- Η λήψη συγκεκριμένων αναλγητικών φαρμάκων, για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Πιθανά συμπτώματα του καρκίνου του νεφρού.
Σε αρχικά στάδια μπορεί να μην υπάρχουν συμπτώματα. Τα συμπτώματα εμφανίζονται καθώς ο όγκος αυξάνει σε μέγεθος
- Αίμα στα ούρα
- Ψηλαφητή μάζα στην κοιλιά
- Πόνο στην οσφύ που δεν υποχωρεί
- Ανορεξία
- Απώλεια βάρους χωρίς αιτία
- Αναιμία
- Διαλείπων πυρετός
Αυτά και άλλα συμπτώματα μπορούν να προκληθούν απ τον καρκίνο του νεφρού. Ακόμα και διαφορετικές καταστάσεις μπορούν να προκαλέσουν τα ίδια συμπτώματα.
Πώς διαγιγνώσκεται ο καρκίνος του νεφρού;
Φυσική εξέταση και ιστορικό: Κλινική εξέταση του ασθενούς για ανεύρεση σημείων και συμπτωμάτων οπως μια μάζα ή οτιδήποτε άλλο φαίνεται μη φυσιολογικό. Πρέπει να ληφθεί ένα λεπτομερές ιστορικό των συνηθειών του ασθενή, των ασθενειών που έχει περάσει καθώς και των θεραπειών που έχει λάβει.
Εξέταση υπερήχων κοιλίας: Είναι μια απλή, ανώδυνη και αποτελεσματική, στη διάγνωση του καρκίνου του νεφρού, απεικονιστική μέθοδος. Με τη χρήση των υπερήχων, έχει αυξηθεί σημαντικά ο αριθμός των περιπτώσεων που ανακαλύπτονται τυχαία για καρκίνο του νεφρού.
Εξετάσεις αίματος: Οι εργαστηριακές αυτές εξετάσεις ,μπορούν να δώσουν σημαντικές πληροφορίες στον ιατρό, για την αιτία πρόκλησης συμπτωμάτων και κλινικών σημείων .
Εξέταση ούρων: Ελέγχεται το χρώμα των ούρων καθώς και η σύσταση τους σε σάκχαρο, πρωτεΐνες, ερυθρά αιμοσφαίρια, λευκά αιμοσφαίρια.
Υπολογιστική Αξονική Τομογραφία: Είναι βασική εξέταση διάγνωσης του καρκίνου του νεφρού, αλλά και της σταδιοποίησης της νόσου δηλαδη της επεκτασης της.
Μαγνητική Τομογραφία: Είναι συμπληρωματική της υπολογιστικής τομογραφίας ,για την ανάδειξη λεπτομερειών της επέκτασης του νεφρικού καρκίνου.
Βιοψία: Είναι μια εξέταση η οποία ενδείκνυται επί αμφιβολιών για την διάγνωση καρκίνου του νεφρού. Για την βιοψία του νεφρού, εισάγεται μια λεπτή βελόνα στον όγκο του νεφρού και αφαιρείται ένα δείγμα ιστού. Το ιστοτεμάχιο εξετάζεται από τον παθολογοανατόμο και θέτει ή όχι την διάγνωση νεφρικού καρκίνου.
Ποιοι παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν την πρόγνωση και τις θεραπευτικές επιλογές;
Η πρόγνωση ( πιθανότητα ανάρρωσης ) και η θεραπεία εξαρτάται από τα ακόλουθα:
- Το στάδιο της νόσου. Εννοούμε την τοπική και γενική επέκταση της νόσου.
- Την ηλικία του ασθενή και την γενική κατάσταση της υγείας του
Προληπτικά Μετρα
Τα προληπτικά μέτρα περιλαμβάνουν αλλαγές ορισμένων συνηθειών, κυρίως διατροφικών, αλλά και ρύθμιση ορισμένων παθολογικών καταστάσεων, ώστε να περιοριστεί ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου του νεφρού. Τέτοια είναι:
- Διακοπή καπνίσματος. Ορισμένοι διακόπτουν το κάπνισμα μόνοι τους, ενώ άλλοι έχουν ανάγκη υποστήριξης.
- Διαιτολόγιο. Προσθήκη στο διαιτολόγιο πολλά και ποικίλα φρούτα και λαχανικά, τροφές πλούσιες σε αντιοξειδωτικές ουσίες.
- Διατήρηση του σωματικού βάρους. Οι παχύσαρκοι πρέπει να μειώσουν και να διατηρήσουν το σωματικό τους βάρος.
Γι’ αυτό πρέπει να μειώσουν τις προσλαμβανόμενες θερμίδες και να αρχίσουν σωματική άσκηση 2-3 φορές εβδομαδιαίως.
- Έλεγχος και ρύθμιση της αρτηριακής πιέσεως. Επί υπερτάσεως απαιτείται φαρμακευτική αγωγή. Επίσης αλλαγές στο διαιτολόγιο και σωματική άσκηση. Οι παραπάνω αλλαγές, οδηγούν σε απώλεια βάρους και καλύτερη ρύθμιση της αρτηριακής πιέσεως.