Ο προστάτης είναι ένας από τους σημαντικότερους αδένες στον οργανισμό των ανδρών. Περιβάλλει το άνω τμήμα της ουρήθρας ακριβώς κάτωθεν της ουροδόχου κύστεως και έχει σχήμα και μέγεθος κάστανου. Ο ρόλος του είναι πολύ σημαντικός για τη διαδικασία της γονιμοποίησης, αφού παρέχει ένα μέρος του υγρού που είναι απαραίτητο για την εκσπερμάτιση, ενώ ταυτόχρονα εμπλουτίζει το σπέρμα με απαραίτητες θρεπτικές ουσίες. Ο καρκίνος του προστάτη εμφανίζεται συνήθως στις μεγάλες ηλικίες και είναι ο πρώτος σε συχνότητα καρκίνος στους άνδρες των δυτικών χωρών και αποτελεί τη δεύτερη μετά τον καρκίνο του πνεύμονα, αιτία θανάτου από νεοπλασματική νόσο.
Υπάρχουν τρεις καλά τεκμηριωμένοι παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη καρκίνου του προστάτη: η μεγάλη ηλικία, η εθνική καταγωγή (οι Αφροαμερικάνοι έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο) και η κληρονομικότητα.
Ο καρκίνος του προστάτη είναι πολύ σπάνιος σε άνδρες κάτω των 45 ετών, ενώ η μέση ηλικία διάγνωσης είναι τα 70 έτη. Πιστεύεται ότι 8 στους 10 άνδρες ηλικίας άνω των 80 ετών έχουν έστω και μικρές εστίες καρκίνου στον προστάτη, αν και οι περισσότεροι από αυτούς τους καρκίνους μεγαλώνουν πολύ αργά και δεν αναμένεται να δώσουν ποτέ συμπτώματα.
Εάν ένας συγγενής πρώτου βαθμού πάσχει από καρκίνο του προστάτη ο κίνδυνος αυξάνει κατά 2 φορές, ενώ αν δύο συγγενείς πρώτου βαθμού πάσχουν, ο κίνδυνος αυξάνει από 5 έως 11 φορές.
Τέλος σε ότι αφορά τα αίτια, έχει φανεί σε κάποιες μελέτες πιθανή συσχέτιση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του προστάτη με την παχυσαρκία, τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D, τη λήψη πολυβιταμινούχων σκευασμάτων περισσότερο από 7 φορές την εβδομάδα, τη χορήγηση στατινών (φάρμακα για τη μείωση της χοληστερίνης) και την υψηλή πρόσληψη ασβεστίου.
Οι άνδρες με αρχόμενο καρκίνο του προστάτη συνήθως δεν παρουσιάζουν συμπτώματα, καθώς αυτά εμφανίζονται όταν ο όγκος είναι αρκετά μεγάλος για να πιέσει την ουρήθρα. Στη συντριπτική πλειοψηφία του δηλαδή, ο καρκίνος του προστάτη είναι ασυμπτωματικός. Σπανιότερα μπορεί να αντιγράψει τα συμπτώματα της Καλοήθους Υπερπλασίας του Προστάτη (ΚΥΠ) και έτσι ο ασθενής να παρουσιάσει δυσκολία στην ούρηση, συχνουρία/νυχτουρία, αίσθημα καψίματος στην ουρήθρα, αίμα στα ούρα ή στο σπέρμα (σπάνια), επώδυνη εξπερμάτιση ή ακόμα και αιματουρία. Τέλος σε προχωρημένο στάδιο με μεταστάσεις μπορεί να δώσει συμπτώματα όπως αδυναμία και καταβολή, οστικά άλγη, παθολογικά κατάγματα και ουραιμία.
Ο πληθυσμιακός έλεγχος για τον καρκίνο του προστάτη πρέπει να ξεκινάει από την ηλικία των 50 ετών και να περιλαμβάνει μέτρηση του ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA) και δακτυλική εξέταση. Η μόνη εξέταση που μπορεί να επιβεβαιώσει τη διάγνωση είναι η βιοψία του προστάτη αδένα κατά την οποία λαμβάνονται πολλαπλά ιστοτεμάχια και από τους δύο λοβούς του προστάτη και αποστέλλονται για ιστολογική εξέταση. Η λήψη γίνεται με βελόνα υπό απεικονιστική καθοδήγηση με διορθικό υπέρηχο. Το πόσο επιθετική είναι η νόσος συνήθως καθορίζεται από την τιμή του PSA, το κλινικό στάδιο του καρκίνου και ένα άθροισμα των βαθμών κακοήθειας της νόσου, που ονομάζεται Gleason score, και προκύπτει από την ιστολογική εξέταση της βιοψίας του προστάτη. Στις περιπτώσεις αρνητικού για κακοήθεια ιστολογικού αποτελέσματος, συγχρόνως με αύξηση του PSA και πιθανό ύποπτο δακτυλικό εύρημα, στη διαγνωστική φαρέτρα προστίθεται μια νέα απεικονιστική εξέταση που ονομάζεται Πολυπαραμετρική Μαγνητική Τομογραφία του Προστάτη, η οποία μπορεί να καθοδηγήσει με μεγάλη ακρίβεια μια νέα, εκλεκτική τοπογραφικά, λήψη βιοψίας, με διαγνωστική ακρίβεια που αγγίζει το 99% των εξεταζόμενων περιπτώσεων.