Φίμωση ονομάζουμε την αδυναμία πλήρους αποκάλυψης της βαλάνου, μετά από προσπάθεια έλξης προς τα πίσω, της πλεονάζουσας ακροποσθίας του πέους, είτε σε χάλαση είτε σε στύση. Αυτό συμβαίνει όταν υπάρχει στένωση της ακροποσθίας, συγγενής ή επίκτητη. Στα νεογέννητα είναι φυσιολογικό να υπάρχει κάποιου βαθμού φίμωση (συγγενής, από τη γέννηση του παιδιού), η οποία σταδιακά αποκαθίσταται με την πάροδο της ηλικίας. Μόνο το 10% των αγοριών θα συνεχίσουν να έχουν φίμωση μετά την ηλικία των τριών ετών και το ποσοστό αυτό πέφτει στο 1% μετά τα δεκαεπτά έτη.
Τα αίτια της φίμωσης
Η φίμωση μπορεί να εμφανίζεται και κατά τη διάρκεια της ζωής του άνδρα (δευτεροπαθής) και τότε μπορεί να οφείλεται σε κακή υγιεινή του πέους, με αποτέλεσμα την εμφάνιση υποτροπιάζουσων φλεγμονών (βαλανοποσθίτιδων) βακτηριδιακών ή μυκητιασικών, που έχουν ως συνέπεια τη σταδιακή στένωση της ακροποσθίας ή σε επαναλαμβανόμενους τραυματισμούς της ακροποσθίας κατά τη σεξουαλική επαφή, τραυματισμοί οι οποίοι οδηγούν προοδευτικά σε ανάπτυξη στενώματος του δέρματος που καλύπτει τη βάλανο. Σπανιότερα η φίμωση μπορεί να οφείλεται σε δερματολογικές παθήσεις του πέους (σκληροατροφικός λειχήνας του πέους, balanitis xerotica obliterans). Τέλος, σημαντικός προδιαθεσικός παράγοντας εμφάνισης φίμωσης αποτελεί ο σακχαρώδης διαβήτης και θα πρέπει πάντα κάθε άνδρας που εμφανίζεται με δευτεροπαθή φίμωση να ελέγχεται για πιθανό σακχαρώδη διαβήτη.
Οι επιπλοκές της φίμωσης
Η φίμωση αν και καλοήθης πάθηση μπορεί να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στην υγεία του άνδρα. Προδιαθέτει σε φλεγμονές της περιοχής (βαλανοποσθίτιδες) λόγω της κακής υγιεινής και της συσσώρευσης μικροοργανισμών εξαιτίας της αδυναμίας αποκάλυψης της βαλάνου και του σωστού καθαρισμού της. Οι φλεγμονές αυτές είναι επαναλαμβανόμενες και οδηγούν σε επιδείνωση της φίμωσης. Ακόμα και φλεγμονή του ανώτερου ουροποιητικού μπορεί να προκύψει καθώς κάποια παθογόνα μπορούν να προσκολλώνται στο ουροθήλιο και να μεταναστεύουν από την ουρήθρα προς την κύστη και να φτάσουν ακόμα και στους νεφρούς. Επιδείνωση της φίμωσης μπορεί να φτάσει ακόμα και σε τελεία σύγκλειση του δέρματος της ακροποσθίας με αδυναμία ούρησης και επίσχεση ούρων, γεγονός που χρειάζεται άμεση ιατρική παρέμβαση. Τέλος, η φίμωση αποτελεί το σημαντικότερο παράγοντα ανάπτυξης καρκίνου του πέους, εφόσον όμως δεν αντιμετωπισθεί εγκαίρως και η βάλανος παραμένει κρυμμένη για αρκετά χρόνια.
Η φίμωση επηρεάζει ακόμα και τη σεξουαλικότητα του άνδρα, καθώς μπορεί να προκαλέσει στυτική δυσλειτουργία λόγω του πόνου που υπάρχει από την αδυναμία του πέους σε στύση να υπερνικήσει το στένωμα της ακροποσθίας. Στην απίθανη περίπτωση που τα καταφέρει, τότε ο πόνος εντοπίζεται στη βάση της βαλάνου, καθώς το στενωμένο τμήμα της ακροποσθίας & «στραγγαλίζει» τον διογκωμένο ανδρισμό του πάσχοντα με αποτέλεσμα να χάνει τη στύση του. Επιπλέον, η υπερευαισθησία που αναπτύσσεται στην περιοχή οδηγεί στην εμφάνιση και πρόωρης εκσπερμάτισης, γεγονός που μεγενθύνει τη δυσκολία επίτευξης ολοκληρωμένης σεξουαλικής επαφής.
Τι είναι η παραφίμωση
Σημαντική επιπλοκή της φίμωσης είναι η παραφίμωση, η οποία αποτελεί σοβαρή και επείγουσα κατάσταση που θα πρέπει να αντιμετωπίζεται άμεσα από ουρολόγο. Στην παραφίμωση έχουμε βίαιη έλξη του στενωμένου τμήματος της ακροποσθίας πίσω από τη βάλανο (συνήθως κατά τη στύση και τη σεξουαλική επαφή) και αδυναμία επαναφοράς του από τον ασθενή στην αρχική του θέση. Δημιουργείται με τον τρόπο αυτό μια δακτυλιοειδής περίσφιξη που στραγγαλίζει το πέος και παρεμποδίζει προοδευτικά την αιμάτωση του. Αν δεν αντιμετωπισθεί άμεσα μπορεί να οδηγήσει σε ισχαιμία και νέκρωση της περιοχής.
Η αντιμετώπιση της φίμωσης
Η θεραπεία της φίμωσης είναι κατά κύριο λόγο χειρουργική. Σε αρχικά στάδια ή όταν η φίμωση οφείλεται σε δερματολογική πάθηση μπορεί να γίνει τοπική θεραπεία με εφαρμογή κατάλληλων αλοιφών, όταν όμως αρχίζει να αναπτύσσεται ουλώδης ιστός τότε το δέρμα χάνει την ελαστικότητά του και η τοπική θεραπεία δε βοηθάει πλέον. Η βασική χειρουργική επέμβαση που εφαρμόζεται στη φίμωση είναι η περιτομή. Αφαιρείται το στενωμένο τμήμα της ακροποσθίας (δακτύλιος) και το πλεονάζων δέρμα και γίνεται πλαστική αποκατάσταση της περιοχής. Γίνεται συνήθως με τοπική αναισθησία και ο ασθενής μετά από λίγες ώρες επιστρέφει στο σπίτι του. Οι επιπλοκές μετά από την περιτομή είναι σπάνιες και αφορούν την εμφάνιση αιματώματος ή τη λοίμωξη του τραύματος. Αντιμετωπίζονται εύκολα και δεν επηρεάζουν το τελικό αποτέλεσμα της επέμβασης.
Η περιτομή αποτελεί μια από τις αρχαιότερες χειρουργικές επεμβάσεις της ανθρώπινης ιστορίας, αφού χρησιμοποιείται από ορισμένες θρησκείες και φυλές, ως θρησκευτική τελετουργική διαδικασία, γνωστή από την εποχή του Χαλκού.